Ήταν ο θεός της φωτιάς του ουρανού και της γης και οποιασδήποτε τεχνικής ή τέχνης με αυτήν, όπως της χαλκουργίας, και, εν γένει, μεταλλουργίας. Η Ήρα τον απέκτησε μόνη της, χωρίς την συμβολή κάποιου αρσενικού θεού, αλλά αυτό δεν έχει και τόση σημασία. Σημασία έχει πως ο Ήφαιστος ήταν τόσο άσχημο μωρό, που μόλις το αντίκρισε η Ήρα το πέταξε από τον Όλυμπο χωρίς δεύτερη σκέψη κι εκείνο κατέληξε στα βάθη του ωκεανού. Ευτυχώς, τον περιμάζεψαν η Θέτις (κόρη του Τιτάνα Νηρέα και μητέρα του ήρωα Αχιλλέα) και η Ευρυνόμη (κόρη του Τιτάνα Ωκεανού) οι οποίες και τον ανέθρεψαν. Σε ηλικία εννέα ετών, ο Ήφαιστος έστησε ένα εργαστήριο στον βυθό του Αιγαίου, όπου κατασκεύαζε υπέροχα κοσμήματα για τις θεές που τον ανέθρεψαν. Όταν η Ήρα είδε τα κοσμήματα που φορούσε η Θέτις κι έμαθε ότι τα φτιάχνει ο γιος που είχε απορρίψει, τον κάλεσε πίσω στον Όλυμπο, του έφτιαξε ένα πλήρως εξοπλισμένο εργαστήριο και του έδωσε την πανέμορφη θεά του έρωτα Αφροδίτη ως σύζυγο.